تبیع بن عامر حمیریتُبَیع بن عامر حِمْیَری (ابو عامرِ حِمْصی)، محدّث قرن اول می‌باشد. ۱ - حیاتوی اهل حمص شام و در اصل از یهودیان حِمْیر و ربیب (فرزندِ همسرِ) کعب الاحبار بود. برای او کنیه‌های متعددی ذکر کرده‌اند که از آن میان « ابوعُبَیْد » (یا ابوعُبَیْده) مشهور است. [۱]
ذهبی، ج۴، ص۴۱۳.
[۲]
علی بن عمر دارقطنی بغدادی، المؤتلف والمختلف، ج۱، ص۲۹۵، چاپ موفق بن عبداللّه بن عبدالقادر، بیروت ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
۲ - صفت تبیعتبیع از مُخَضرمین بود و برخی مانند مزّی [۳]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، ج۴، ص۳۱۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
از وی با عنوان «دلیلاً لِلنبّی» یاد کرده‌اند.پیامبر اکرم او را به اسلام دعوت کرد؛ اما وی در زمان حیات آن حضرت اسلام نیاورد و پس از رحلت پیامبر اکرم، در زمان خلافت ابوبکر (۱۱ـ۱۳) و به گفته بعضی، در زمان عُمَر مسلمان شد. [۴]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، ج۱، ص۱۷۸، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۵]
ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۱، ص۲۶، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۰.
[۶]
ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق، ج۵، ص۳۰۱ـ ۳۰۲، لابن منظور، ج ۵، چاپ مأمون صاغرجی و احمد حمّامی، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
[۷]
ذهبی، ج۴، ص۴۱۳.
تبیع در زمان خلافت عثمان و حکومت معاویه بر شام (۲۳ـ۳۵) همراه لشکر مسلمانان به فرماندهی جُنادة بن ابی امیه برای تسخیر جزیره رودِس در دریای اژه به آن‌جا رفت.۳ - اساتیددر همان زمان از مجاهدبن جَبْر، عالم و محدّث بزرگ تابعی، قرآن آموخت. [۸]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، ج۴، ص۳۱۳، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۹]
ذهبی، ج۴، ص۴۱۳.
[۱۰]
ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق، ج۵، ص۳۰۲، لابن منظور، ج ۵، چاپ مأمون صاغرجی و احمد حمّامی، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
تبیع از کعب الاحبار و ابودرداء حدیث شنید و کسانی چون مجاهدبن جَبْر، جریربن زید، رشدبن کَیْسان، ولیدبن عامر یَزَنی از او حدیث روایت کرده‌اند. [۱۱]
ابن حبّان، کتاب الثّقات، ج۶، ص۱۲۲، حیدرآباد دکن ۱۳۹۳ـ ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳.
[۱۲]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، ج۴، ص۳۱۳ـ۳۱۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
در برخی منابع او را از طبقه اول و در برخی دیگر از طبقه دوم تابعین شام دانسته و‌گاه از طبقه علیای تابعین در حِمْص به شمار آورده‌اند. [۱۳]
ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۴۵۲، چاپ احسان عباس، بیروت (بی‌تا).
[۱۴]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، ج۱، ص۱۷۸، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۱۵]
ابن حجر عسقلانی، ج۱، ص۱۸۷.
۴ - وفاتتبیع در ۱۰۱ در اسکندریه درگذشت. [۱۶]
ذهبی، ج۴، ص۴۱۴.
[۱۷]
ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق، ج۵، ص۳۰۳، لابن منظور، ج ۵، چاپ مأمون صاغرجی و احمد حمّامی، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
۵ - تألیفاتبرخی منابع پیشگوییهایی (مَلاحم) به او نسبت داده‌اند. [۱۸]
ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۹۸، (بیروت).
[۱۹]
ذهبی، ج۴، ص۴۱۳ـ ۴۱۴.
۶ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، (بیروت). (۲) ابن حبّان، کتاب الثّقات، حیدرآباد دکن ۱۳۹۳ـ ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳. (۳) ابن حجر عسقلانی. (۴) ابن سعد، الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس، بیروت (بی‌تا). (۵) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۰. (۶) ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق، لابن منظور، ج ۵، چاپ مأمون صاغرجی و احمد حمّامی، دمشق ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴. (۷) علی بن عمر دارقطنی بغدادی، المؤتلف والمختلف، چاپ موفق بن عبداللّه بن عبدالقادر، بیروت ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶. (۸) ذهبی. (۹) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷. (۱۰) یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرّجال، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ۱۴۰۵/ ۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تبیع بن عامر حمیری»، شماره۳۲۶۰. |